همه چيز تا يك چكش
پرونده ایران دست آخر بدون هیچ قطعنامه ای از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی توسط البرادعی وعده داده شد تا به شورای امنیت ارسال میشود و اکنون با ورود پرونده ایران به شورای امنیت می رود تا سازمان ملل متحد با در دست گرفتن موضوع فعالیت اتمی ایران، رنگین کمانهای متعددی از نظرات را که در این زمینه وجود دارد را وارد مرحله ای تازه ای نماید .
اکنون همه منتظر شورای امنیت هستند و آن لحظه ای که شورای امنیت نظر خود را اعلام می نماید و چکش ختم جلسه را به صدا در آورده !
آژانس بین المللی انرژی اتمی که ارگان حفاظتی و نظارتی سازمان ملل بر عملکرد اتمی کشورها در جهان است، اکنون پس از چهار روز شور و بررسی گزارشی به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارسال داشته و طی آن گفته است که علیرغم همه مذاکرات و شنود گزارشها و بررسی ها از ایران قاطعانه نتوانسته است به این نتیجه برسد که ایران همه مواد وفن آوری ها تجهیزات فعالیت اتمی خود را به اطلاع این آژانس رسانده است یا خیر ؟ و موضوع را برای نتیجه گیری و تصمیم نهایی به آنها واگذاشته است .
اکنون با این وضعیت آنچه که حدسش را میتوان زد قریب به یقین پروسه دراز مدتی را شامل خواهد شد و اینکه احتمالا طی آن بارها به ایران اخطار داده شود و از ایران با شدت و قاطعیت خواسته شود تا به بایدهای سازمان ملل و آژانس بین المللی انرژی اتمی عمل کند و بی صبرانه پروژه غنی سازی اورانیوم را متوقف سازد. هر چند که این پروسه باید دوره ای طولانی و البته طاقت فرسا باشد هم برای ایران و هم البته برای سازمان ملل و آمریکا چرا که تجربه گذشته نشان داده است که توافق بر سر چنین تصمیمات و همچنین اخطارهایی نیاز به همکاری دیپلماتیک تنگاتنگ آمریکا و متحدانش در شورای امنیت از سویی و روسیه و چین از سوی دیگر دارد. کاری که با توجه به قراردادهای گسترده اقتصادی ایران با چین و روسیه کمی مشکل می نماید . این پروسه بی شک پروسه ای است وقوع شدنی اما دوره ای طاقت فرسا باشد می باشد . به عنوان مثال هنوز بر سر میز شورای امنیت یک تصمیم جمعی گرفته نشده است و امروز قرائت آمریکا با آنچه که چین و روسیه به عنوان مثال در سر دارند بسیار متفاوت است . همانطوریکه در عفته های گذشته نیز ما شاهد آن بودیم روسیه با طرحی که برای حل مسئله فعالیت اتمی ایران ارائه نموده بود پیشنهاد داد که ایران تمامی غنی سازی اورانیوم را در خاک روسیه انجام دهد این طرح گرچه طرحی فراگیر شده بود و ایران نیز تلویحا در آخرین روزها رغبت زیادی به آن نشان داده بود و توانسته بود موقعیت قدرتمندی بیابد اما این پیشنهاد به جایی نرسید اما همچنان روسیه جایگاه ممتاز و نفوذ خود را در مسئله فعالیت اتمی ایران حفظ کرده است.
با توجه به اینها آن چکش بزودی به صدا در خواهد آمد و شورای امنیت از دوازدهم مارس یعنی 21 اسفند بحث پرونده ایران را آغاز خواهد کرد و با تمام این اوصاف آنچه از این پس پیش روی ایران خواهد بود را می توان اینچنین حدس زد :
۱- شورای امنیت قطعنامه ای صادر خواهد کرد و در آن آنگونه که گفته می شود اعمال فشار بر ایران به شکل "فزاینده اما برگشت پذیر" خواهد بود .
۲- شورای امنیت بیانیه ای صادر می کند مبنی بر اینکه ایران باید به خواسته هایی که تاکنون آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح کرده است عمل کند و خواسته های خود را همچنان که پیشتر نیز اعلام داشته بوداین بار با قاطعیت بیشتر اعلام کند ، خواسته هایی همچون توقف کلیه فعالیتهای مربوط به فرایند غنی سازی اورانیوم واینکه :
الف - باید در مورد تصمیم خود در ساخت رآکتور آب سنگین تجدیدنظر کند (چنین رآکتورهایی امکان دستیابی به پلوتونیوم را که در بمب اتمی به کار می رود فراهم می آورند)
ب - باید مجلس ایران اجرای پروتکل الحاقی به پیمان بین المللی منع گسترش جنگ افزارهای اتمی را که دولت این کشور امضا کرده و امکان بازرسی سختگیرانه و گسترده تأسیسات اتمی اش را فراهم می آورد تصویب کند
پ -باید حتی پیش از تنفیذ پروتکل الحاقی در مجلس نیز مفاد این پروتکل را اجرا کند
ت -باید همکاری بیشتری با آژانس داشته باشد و امکان دسترسی به افراد، اماکن و اسناد مورد درخواست این آژانس را فراهم آورد .
آنچه که احساس می شود فضا بشدت در حال خشن شدن است و بی شک پس از اعلام نظر شورا امنیت برای ایران ضرب الاجلی مشخص خواهد شد تا در آن ایران بتواند به خواسته های آژانس بین المللی انرژی اتمی عمل نماید . این گمانه زنی در حالی است که ، آمریکا پیشنهاد داده است که این ضرب الاجل سی روز باشد . و یا اینکه در حدس آخر باز هم به ایران اخطار داده می شود و این کشور به مواجه شدن با "پیامدها" تهدید می گردد منظور از پیامدها همانی است که اروپائیان این روزها از این واژه بجای تحریم استفاده می نمایند .
در مورد این مرحله یعنی تحریم البته نظرها متفاوت است و هنوز هیچ کشوری و سازمان ملل و آژانس نیز نتوانسته به یک تصمیم جمعی برسد و فی الواقع اتفاق نظر در شورای امنیت بر سر این موضوع وجود ندارد . بسیاری بر تحریم اصرار دارند و آنرا پیامد می خوانند و بسیاری از جمله اروپائیان و به ویژه بریتانیا آنرا تدبیر می خوانند .منظور از تحریم یا تدبیر در این مرحله این است که بر تمامی رفت و آمدهای مالی ایران و حتی دادوستدهای افراد ایرانی با خارج از کشور اعمال محدودیت و نظارت شدید اعمال شود. اما با شرایط موجود احتمال اینکه تحریم کامل و همه جانبه تجاری علیه ایران و همچنین ایرانیان انجام بشود بسیار بعید به نظر می رسد چرا که چنین تحریمی همانطوریکه گفته شد میتواند به منافع اقتصادی روسیه و چین ضربه بزند ، اکنون روسیه در حال ساخت نیروگاهی اتمی برای ایران است و چین قرارداد بلندمدتی برای توسعه یکی از حوزه های نفتی ایران و خرید نفت از این کشور بسته است. و همچنین آمریکا هم که سالهاست بخش عمده دادوستدهای بین المللی با ایران را تحریم کرده و تحریم تجاری علیه ایران برای آمریکا دستاورد تازه ای نیست.
آیا اقدامات شورای امنیت علیه ایران شیوه فشار نظامی هم خواهد داشت ؟
هنوز برای این گزینه نمیتوان نظری داد و کشورها حتی آمریکا نیز این راه را مورد نظر قرار نداده است . و بیشتر بروی راههای مسالمت آمیز نظر دارند ، اما گفته اند بارها که تحریم ایران می تواند بی ربط و بی فایده باشد و تنها ایران را که همین حالا هم مسئله اتمی را به موضوعی میهن پرستانه تبدیل کرده است بیشتر مصمم کند. واگر شورای امنیت کاری از پیش نبرد و ایران به فعالیت خود ادامه دهد، خواه ناخواه آمریکا یا اسرائیل یا هر دویشان موضوع حمله نظامی به ایران را پیش خواهند کشید. البته در این صورت ، ایران هم به نوبه خود ممکن است لحن خود را تندتر کرده، حتی در مرحله ای تهدید کند که صدور نفت را قطع خواهد کرد، اما چنین تهدیدی برای کشوری که هشتاد درصد درآمدش از صدور نفت تأمین می شود شمشیر دولبه خواهد بود و نمیتواند مدت زمان زیادی دوام آورد .
در خاتمه جلسه آژانس جو اد وعیدی، سرپرست هیئت مذاکرات هسته ای ایران ( که در فرصت مناسبتری در آینده گفتنی هایی از ایشان برایتان نقل خواهم کرد) در واکنشی عجولانه اعلام کرد که آمریکا قدرت آسیب زدن و به رنج آوردن را دارد اما خود نیز در معرض رنج و آسیب است. گرچه هم روحانی و هم سیروس ناصری دو مسئول سابق همین پرونده و هم آقای وعیدی قبلاً هم چنین تهدیدهایی کرده بودند اما نیک روشن است که این تهدیدهایی که "با خشونت بیانی ابراز می شود و پیشتر نیز از زبان فرماندهان سپاه نیز عنوان شده بودند . صرفا و صرفا تهدید می باشد و مایه ای برای نگرانی نمی باشد .
آنچه که امروز مایه نگرانی است این است که آمریکا و غرب مصمم است که به هیچ وجه اجازه ندهد ایران به سلاح اتمی یا فناوری ساخت آن دست یابد. این تصمیم به عنوان مثال آنسان جدی است که سناتور جان مک کین اخیراً گفته فقط یک چیز بدتر از حمله نظامی آمریکا به ایران می توان پیدا کرد و آن این است که ایران صاحب بمب اتمی شود.
